Müzik yeteneğinde tersine difüzyon nasıl gerçekleşir? Türk müzik tarihinde İdil-Biret Yasası eksenli bakış

Abstract

Müzik yeteneği konusu cumhuriyetin ilk yıllarında İdil-Biret Yasası gibi uygulamalarla desteklenmeye çalışılmıştır. Bu yasal düzenleme üstün zekalılık konusuna doğrudan politik desteği gösteren bir örnektir. Yetenek ve üstün yetenek gelişimi konusunda çevresel faktörlerin etkisi argümanı ile yapılan bu tür uygulamalar, yetenek akışını Türkiye’ye nasıl yöneltir? Yetenek akışındaki difüzyon (çok fazla yeteneklilerin olduğu ya da yeteneğin desteklendiği ortamdan daha az yeteneklilerin olduğu ve yeteneğin desteklendiği ortama doğru akış) acaba nasıl tersine çevrilebilir? Sorularının yanıtlarına yönelik tartışma yaptım. Bu tartışmada Suna Kan ve İdil Biret ile yapılan bir araştırma verilerinden kodlar oluşturdum. Tersine difüzyon sağlanması ve müzik yeteneğinin Türkiye’de gelişmesi için etkenler arasında teşvikler, Türkiye ortamının çekici hale getirilmesi, katman ve statülü yapının, geçişken ve tabakasız hale gelişi gibi faktörleri ortaya attım. Türk müziğinin ve bu alandaki yeteneğin gelişimine yönelik modelin acilen oluşturulması gerektiğini öneriyorum.