Türk Müziği

Türkiye’de popüler müzik kültüründe Roman kimliğinin dramaturjik temsili: Kobra Murat üzerine bir inceleme

Şebnem Edikli — 2025-12-19

Bu araştırma, Türkiye’de Roman/Çingene müzisyen kimliğinin popüler müzik kültüründeki temsiline odaklanmakta ve Kobra Murat örneği üzerinden dramaturji kuramından yararlanarak bir çözümleme sunmaktadır. Çalışmanın amacı, Erving Goffman’ın “Günlük Yaşamda Benliğin Sunumu” adlı eserinde geliştirdiği dramaturji kuramının “sahne önü” ve “sahne arkası” kavramlarını kullanarak, Kobra Murat’ın medya temsillerinde kimlik performansının nasıl kurulduğunu ve ait olduğu grubu nasıl temsil ettiğini incelemektir. Araştırmanın kuramsal çerçevesi kimlik, etnik kimlik ve dramaturjinin temel kavramlarına dayanmaktadır. Bu bağlamda çalışma, Roman kimliğinin Türkiye’deki popüler müzik sahnesinde nasıl sunulduğunu, görünür ve görünmez kimlik katmanlarının hangi temalar aracılığıyla inşa edildiğini tartışmaktadır. Yöntem olarak içerik analizi kullanılmış; sanatçının YouTube’da yayınlanan röportajları ve biyografik belgeseli, görsel ögeler, sembolik söylemler, obje kullanımları ve sahneleme pratikleri açısından sistematik biçimde çözümlenmiştir. Buna ek olarak literatür taraması gerçekleştirilmiş ve araştırmayla ilgili çalışmaların çoğunlukla dil, göç, istihdam ve toplumsal dışlanma gibi temalara yoğunlaştığı belirlenmiştir. Bu çalışma ise müzikal temsil, performans kuramı ve kimlik kesişimine odaklanarak literatüre farklı bir katkı sunmaktadır. Araştırmanın bulguları, Kobra Murat’ın sahne önü performanslarında idealize edilmiş bir Roman imajını öne çıkarırken; sahne arkası temsillerde kimliğin daha kırılgan, bastırılan ve kişisel unsurlarının görünür hale geldiğini göstermektedir. Sonuç olarak çalışma, Roman müzisyen kimliğinin Türkiye’de medya aracılığıyla çok katmanlı bir performans alanı içerisinde kurulduğunu ve Goffman’ın dramaturji yaklaşımının bu temsillerin anlaşılmasında güçlü bir analitik araç sunduğunu ortaya koymaktadır.

Türk halk türkülerinin varyantlaşması: Ezgisel varyant örneği

Umut Yaymak — 2025-12-19

Bu araştırma, Türk halk türkülerinin farklı yörelere aktarım süreçlerinde ortaya çıkan ezgisel varyantlaşma mekanizmalarını belirlemeyi amaçlamaktadır. Çalışma, karma araştırma yaklaşımıyla yürütülmüş; öncelikle TRT Türk Halk Müziği repertuvarında yer alan, halk arasında yaygın icra edilen ve ezgisel olarak tanınmış türkü örnekleri seçilmiştir. Daha sonra bu türkülerle ilişkili, ezgisel benzerlikler taşıyan varyant eşleşmeleri belirlenmiştir. İncelemeye alınan örnekler şunlardır: “Adalardan Çıktım Yayan – Bebeğin Beşiği Çamdan”, “Geline Bak Geline – Mendilim İşle Yolla”, “Tevekte Üzüm Kara – Gel Benim Gelin Yarim”, “İndim Yârin Bahçesine – Meclisinde Mail Oldum”, “Eğdim Kavak Dalını – Değirmen Üstü Çiçek” ve “Bahar Geldi Güller Açtı – Sevdiğim Bir Gün Bana (Yar Demedin)”. Türkü çiftleri, makam dizileri, ritmik örgü ve ezgisel motif yapıları üzerinden notasyon temelli karşılaştırmalı analizle çözümlenmiştir. Veri analizinde ezgi benzerlikleri renk kodlaması ve nota eşleştirme teknikleriyle gösterilmiş, motif kaymaları, ritmik kırılmalar ve icra yönelimlerindeki farklılıklar nicel ve nitel birlikte değerlendirilmiştir. Bulgular, varyantlaşmanın özellikle belirli ezgi motiflerinde ve sözlü bölümlerin karakteristik melodik kıvrımlarında yoğunlaştığını ortaya koymaktadır. “Adalardan Çıktım Yayan” ile “Bebeğin Beşiği Çamdan” örneğinde Hüseynî makam dizisinin korunmasına rağmen usul yapısındaki değişimlerin (4/4 Sofyan’dan 7/4 Devr-i Hindî + 4/4 Sofyan’a dönüş) ezgisel varyantı belirgin biçimde etkilediği görülmüştür. “Geline Bak Geline” ve “Mendilim İşle Yolla” türkülerinde iki zamanlı Nim Sofyan usulü sabit kalmış, ancak yöresel söyleyiş ve icra tercihleri sözlü ezgi motiflerinde mikro düzeyde farklılaşma yaratmıştır. “İndim Yârin Bahçesine” ile “Meclisinde Mail Oldum” örneklerinde ise Mahur dizisinin ortak kullanımı sürerken icra seyrindeki iniş–çıkış düzeninin değişmesi varyantlaşmayı görünür kılmıştır. Bu bulgular, türkülerin farklı coğrafi ve toplumsal çevrelere aktarımı sırasında makam iskeletinin büyük ölçüde sabit kaldığını; ancak ezgi motiflerinin yerel ritmik, fonetik ve icra alışkanlıklarına bağlı olarak yeniden şekillendiğini göstermektedir. Melodik çatının korunmasına karşın motiflerin mikro düzeyde değişime uğraması, sözlü kültür ortamında aktarılan halk müziğinin doğasına işaret eden temel bir özellik olarak değerlendirilmiştir.

Doğu Karadeniz Rize Çamlıhemşin bölgesinde yaşayan halk ozanı Süleyman Serin üzerine bir inceleme

Serap Duran Subatan — 2025-12-19

Doğu Karadeniz hem doğal güzellikleri hem de stratejik önemi ile tarih boyunca pek çok medeniyetin ilgisini çekmiş ve çeşitli kültürlerin kesişim noktası olmuştur. Yerel halklar, bu zengin tarihi ve coğrafi mirasın etkisiyle kendi kültürel kimliklerini oluşturmuş, bu kimlik, zamanla bölgenin toplumsal yapısında kalıcı izler bırakmıştır. Bu çalışma, Doğu Karadeniz bölgesinde yaşayan halk ozanı Süleyman Serin’in müzikal kariyerini, eserlerini ve bu bölgenin müziğine olan katkılarını incelemeyi amaçlamaktadır. Süleyman Serin’in tulum ve bağlama yapımı, bu enstrümanların icrası ve besteleri üzerindeki çalışmaları, onun bölgesel müzik kültürüne sağladığı önemli katkıları ortaya koymaktadır. Serin’in yetiştirdiği genç müzisyenler ve açtığı tulum atölyesi, bölgenin kültürel mirasının korunması açısından önem taşıdığı görülmektedir. Araştırmada, Serin’in besteleri ve enstrümanlarının Karadeniz kültüründeki yeri, kaynak kişiliği ve bölge müziğinin genç nesillere aktarılmasındaki rolü ele alınmıştır. Serin’in müzik hayatı boyunca, Neşet Ertaş ve Sabit Karaman gibi ustalardan aldığı etkilerle şekillenmiş olup, tulum ve bağlama enstrümanlarının geleneksel yapısını koruyarak modern müzikle birleştirdiği görülmektedir. Çalışma boyunca yarı yapılandırılmış görüşmeler ve alan araştırması fenomenoloji yaklaşımı ile yapılmıştır. Bu araştırma ile birlikte, Süleyman Serin’in 1 sözlü eseri derlenerek notaya alınmıştır. Notaya alınan bu eser neva makamında ve Türk aksağı (5/8) usulünde bestelendiği analizine ulaşılmıştır. Eserin güftesinde ise aile kavramının temaları işlenmiştir. Bu sonuçlarla birlikte, aynı zamanda Süleyman Serin’in Doğu Karadeniz müziğine yaptığı katkıları gündeme ilk defa getirilmiş, sözlü bestesinin müzikal ve teknik analiz olarak ele alınmasıyla eğitim kurumlarında icracılık repertuvarına katkı sağlamasının önemini de ortaya çıkarmaktadır.

Türkiye’deki güzel sanatlar liselerinde piyano dersi öz-yeterliklerinin incelenmesi

Neslihan Kesten Şeker — 2025-12-13

Bu makale, güzel sanatlar liselerinde piyano dersine yönelik öz‑yeterliği kuramsal ve uygulamalı bir çerçevede incelemektedir. Sosyal bilişsel kuram (öz‑yeterliğin dört kaynağı), Beklenti‑Değer yaklaşımı ve öz‑düzenleyici öğrenme modeli; amaçlı pratik ve etkili geri bildirim literatürüyle birleştirilerek eğitim tasarımına dönük somut çıkarımlar üretilmiştir. Kesitsel tarama modeliyle Sivas’taki bir güzel sanatlar lisesinde 9–12. sınıflardan 87 öğrenciye, Kurtuldu ve Bulut’un (2017) 32 maddelik Piyano Dersine Yönelik Öz‑Yeterlik Ölçeği uygulanmıştır. Keşfedici faktör analizi, ölçeğin dokuz alt boyutta yapılandığını göstermiş; normallik varsayımı kısmen sağlandığı için parametrik ve non‑parametrik testler birlikte kullanılmıştır. Bulgular, öz‑yeterliğin tekil değil çok boyutlu bir profil sergilediğini ortaya koymaktadır. Teknik beceri/odak/transfer ile yeni bilgiye açıklık‑sorumluluk alanları görece yüksek; kuramsal bilgi/bağımsız analiz ve teknik doğruluk/deşifre ise daha düşük düzeydedir. Cinsiyete göre anlamlı fark bulunmamıştır. Sınıf düzeyi bakımından, 9. sınıflar teknik‑odak/transfer ve hedef‑yönerge uyumunda daha yüksek algılar bildirirken, kuramsal bilgi/bağımsız analizde 12. sınıflar öndedir. Güzel sanatlar lisesi öncesi müzik eğitimi yalnızca kuramsal bilgi/analizde avantaj sağlamıştır. Anne eğitim düzeyi, teknik‑müzikal öz değerlendirme ve çalışma disipliniyle ilişkili bulunmuş; baba eğitim düzeyine ilişkin fark saptanmamıştır. Tartışmada, mikro hedef‑mikro kanıt odaklı amaçlı pratik ve Hattie‑Timperley çerçevesindeki görev/süreç odaklı kanıta dayalı geri bildirimin öz‑yeterliği güçlendirdiği; akran modellemeleri, eşlik/korrepetisyon ve düşük riskli dinletilerin Bandura’nın dört kaynağını aynı anda harekete geçirdiği vurgulanmaktadır. Politika/uygulama önerileri arasında mikro rubriklerin ve süre‑takipli kısa deşifre ritüellerinin standartlaştırılması, akran temelli etkinliklerin düzenli döngüye bağlanması ve çalışma odası/çalgı erişiminin eşitlenmesi yer alır. Sınırlılıklar tek merkezli, kesitsel ve öz‑bildirime dayalı desene işaret eder; gelecek çalışmalar için çok merkezli, boylamsal ve performans temelli göstergelerle üçleme önerilmektedir.

Azerbaycanlı bestecilerin eserlerinde grafik notasyon sisteminin kullanılmasıyla ilgili sorunlar

Arzu Halilova — 2025-12-13

Azerbaycan piyano kültürünün kökeni 19. yüzyılın sonlarına dayanmaktadır. Tarihsel olarak kısa bir süre içerisinde yoğun bir gelişim süreci geçirmiş ve modern müzik sanatının doruklarına çıkmıştır. Azerbaycanlı bestecilerin yaratıcılığında piyano müziği, cesur arayışların, deneylerin ve yeni çözümlerin, Avrupa müziğinin en iyi geleneklerinin yaratıcı gelişiminin laboratuvarı haline geldi. Azerbaycan müziği, varlığının nispeten kısa süresi boyunca tonlama yapısı, armoni, ritim, oluşum, doku ve diğer üslup unsurları bakımından başarılı bir şekilde gelişmiştir. Azerbaycan kompozisyon okulunda piyano sonatının ortaya çıkışı ve gelişimi şüphesiz hem Rus hem de Sovyet enstrümantal yaratıcılığında yeni ortaya çıkan türden etkilenmiştir. Rus müziğindeki en parlak örnekler, örneğin Çaykovski (1840-1893), Rachmaninoff (1873-1943), Scriabin (1872-1915), daha sonra Sovyet müziğinde Prokofiev (1891-1953), Shostakovich (1906-1975), Medtner (1879-1951) ve diğerlerinin sonatları, yeni ortaya çıkan profesyonel okulun yaratıcı gençliğinin ilgisini çekmeyi başaramadı. Ve bu türün ilk örnekleri çoğu zaman cumhuriyette piyano müziğinin genel gelişim sürecinde gözle görülür bir iz bırakmasa da, Azerbaycan halkının üslup özelliklerinin oluşmasında önemli bir aşamadır. Azerbaycan piyano müziğinde sonat ve sonat türünün oluşmasında önemli rol oynayan bestecilerin eserlerini sayabiliriz: G. Garayev (1953-1982), F. Amirov (1922-1984), V. Adıgözalov (1935). -2006), A. Alizade (1961), A. Babirov (1934-2021), F. Garayev (1943), F. Huseynov (1949-2010) ve diğerleri. Modern ses efektleri, semboller vb. Yeni müzikal kendini ifade etme düşüncesi yeniliklerden yararlanılarak piyanoda yeni notaların oluşmasına yol açtı. 20. yüzyılda yeni bir gösterim, grafik gösterim ortaya çıktı. Bu notasyonda grafik şekillerin ve çizimlerin geometrik şekilleri notaya aktarılıyor. Aslında bu fikir hiç de yeni değil. Bu, Olivier Messiaen (1908-1992) tarafından 1950'de piyano için yazdığı "Dört Ritmik Etüd"de denenmişti. Bu notaya ilk kez Azerbaycanlı besteci F. Garayev'in "İki İcracı Sonatı" adlı eserinde rastlıyoruz. F. Garayev'den sonra kendi sınıfının temsilcilerinin eserlerinde grafik notasyona rastlıyoruz.

Türkiye’de müzik öğretmeni yetiştirme sürecinde Milli Eğitim Akademisi Modeli üzerine öğretmen adayı görüşlerinin incelenmesi

Emine Simay Özgür — 2025-12-19

Öğretmenlik mesleği, öğrenme, öğretme ve toplumsal gelişimle doğrudan ilişkili olup, bu nedenle öğretmen istihdam politikaları tarihsel süreç boyunca çeşitli değişimlere uğramıştır. Türkiye’de öğretmen yetiştirme ve atama sistemine yönelik en son önemli adım, 2024 yılında yürürlüğe giren ve öğretmenlere mezuniyet sonrası ek eğitim öngören Milli Eğitim Akademisi (MEA) uygulaması olmuştur. Bu araştırmanın amacı, MEA’ya ilişkin müzik öğretmeni adaylarının duygu, düşünce ve tutumlarını incelemektir. Araştırma, açıklayıcı sıralı karma yöntem desenine göre tasarlanmıştır. Bu doğrultuda, ilk aşamada Türkiye genelinde müzik öğretmenliği programlarında öğrenim görmekte olan 337 öğretmen adayına uygulanan anket yoluyla nicel veriler elde edilmiştir. Elde edilen nicel bulgular analiz edilerek belirlenen temalar temelinde, araştırmanın nitel aşamasında 7 öğretmen adayıyla odak grup görüşmeleri gerçekleştirilmiş ve bulgular derinleştirilmiştir. Elde edilen bulgular, adayların MEA’ya yönelik genel tutumlarının olumsuz olduğunu göstermektedir. Adaylar, mezuniyet sonrası tekrar eğitim alma zorunluluğunun mesleğe geçişi geciktirdiğini, ekonomik olarak sürdürülemez olduğunu ve mevcut öğretmenlerle kendileri arasında adaletsizlik hissi yarattığını belirtmiştir. Ayrıca, eğitim fakültelerinde aldıkları dört yıllık eğitimin değersizleştirildiğini düşündüklerini ifade etmişlerdir. Sonuç olarak, MEA uygulamasının öğretmen adaylarının mesleki motivasyonunu ve psikolojik dayanıklılığını olumsuz etkilediği, ekonomik koşulların ise süreci daha da zorlaştırdığı belirlenmiş; bu nedenle öğretmen yetiştirme ve atama sistemlerinin adayların ihtiyaç ve beklentilerine göre yeniden yapılandırılması önerilmiştir.

Türk müziğinin dijital temsili: 2000–2025 yılları arasında yapılan çalışmaların sistematik incelemesi

Serkan Çolak — 2025-12-22

Bu çalışma, Türk müziğinin icraya dayalı zengin yapısının biçimsel ve hesaplamaya dayalı dijital sistemlerde nasıl temsil edildiğini incelemekte ve bu süreçte ortaya çıkan güçlü ve zayıf yönleri sistematik biçimde ortaya koymaktadır. 2000–2025 yılları arasında yayımlanan 574 akademik çalışmanın taranması ve 169 kaynağın ayrıntılı incelenmesi sonucunda, makam kuramının algoritmik temsili, mikrotonal perde sistemlerinin sayısal ortama aktarılması, usul yapılarının modellenmesi ve Türk müziği çalgılarının dijital ortamda yeniden üretilmesi alanlarında önemli ilerlemeler tespit edilmiştir. Makambox, Makampedia, KORAL ve ATMMC gibi yazılımlar, bu ilerlemelerin somut örnekleri olarak öne çıkmaktadır. Bununla birlikte bulgular, alanın merkezinde yer alan bir “temsil sorunu”na işaret etmektedir: Türk müziği kuramının süreklilik gösteren, bağlama duyarlı ve icraya yaslanan yapısı ile yaygın dijital teknolojilerin çoğunlukla ayrık, statik ve genelleştirici mimarileri arasında belirgin bir uyumsuzluk bulunmaktadır. Seyir kavramının biçimsel olarak tanımlanmasındaki güçlükler, MIDI protokolünün mikrotonal sınırlılıkları ve ortak standartların eksikliği, bu uyumsuzluğun başlıca yansımalarıdır. Çalışma, bu ayrışmaları çözümleyerek eğitim, icra, arşivleme, besteleme ve altyapı alanlarında geliştirilebilecek somut araştırma ve tasarım yönelimlerine ilişkin öneriler sunmaktadır.