Türk Müziği

Türkiye'de lise kademesinde okutulan müzik programlarındaki dini müzik yapılarının incelenmesi

Serdar ÇEVİK- Metin BUZDUĞU — Mon, 26 May 2025 00:00:00 +0000

Bu çalışmanın amacı, Türkiye genelinde ortaöğretim kademesinde faaliyet göstermekte olan eğitim kurumu türlerinde, “Müzik” ve “Dinî Mûsikî” dersleri kapsamında okutulmakta olan öğretim programlarında dinî mûsikînin yerinin ve formlarının incelenmesidir. Bu doğrultuda çalışmada Türk Müziği formları ve Geleneksel Türk Müziği formları tanıtılmış, dinî müzik ve dinî mûsikî hakkında bilgilere yer verilmiştir. Çalışmanın amacından hareketle belirlenen araştırma sorularına göre nitel araştırma yöntemleri arasında yer alan betimsel analiz metoduyla gerçekleştirilmiş olan araştırmada verilerin analizi için doküman analizi yönteminden faydalanılmıştır. Çalışmada ortaöğretim kademesindeki eğitim kurumu türlerinde verilmekte olan “Müzik” ve “Dinî Mûsikî” dersleri için Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı tarafından hazırlanmış olan öğretim programlarından faydalanılmıştır. Elde edilen bulgulara göre ortaöğretim kademesinde hizmet veren eğitim kurumu türlerine göre en dikkat çeken nokta, gerek “Müzik” dersinin gerekse “Dinî Mûsikî” dersinin haftalık saatinin az olması, işlenen dersin sadece belirli sınıf düzeylerinde kalmasıdır. Öğretim programları incelendiğinde ise dinî mûsikî formlarına sıklıkla yer verildiği belirlenmiştir. Türk kültürünün, gelenek ve göreneklerinin gelecek nesillere aktarılmasında önemli bir araç olan dinî mûsikînin eğitimine ilişkin elde edilen sonuçlardan hareketle öneriler sunulmuştur.

Şur makamına dayalı aşık havalarının incelenmesi

naile rahimbeyli — Mon, 26 May 2025 00:00:00 +0000

Aşık müziğinin genetik kökleri halk yaratıcılığıyla yakından ilişkili olduğundan melodik, metroritmik ve lad-intonasyon, yani tonlama özellikleri halk düşüncesinin bir ürünü olarak her insana özgü ve sevilir. Bu sanatın inceliklerini araştırmak ve ortaya çıkarmak için etnopsikoloji, filoloji, dil bilimi, tarih yazımı, felsefe, kültür bilimi ve diğer bilim dalları incelenmeli ve destanların özü, hatta havaların içeriği, poetikası ve melodik dil özellikleri incelenmelidir. kapsamlı bir şekilde araştırılmalıdır. Aşık yaratıcılığının senkretik doğası, halk yaratıcılığında ve günlük yaşamda tüm törenlerde yaygınlaşmasının temelini oluşturmuştur. Aşık yaratıcılığı, folklor çalışmalarının, sözlü ve daha sonra yazılı edebiyatın etkili alanlarından biri olarak önemini göstermiştir. Âşık şiiri melo-şiirsel, melo-anlamsal özellikleri nedeniyle milli düşünce ve milli kültürün uyumlu halk yaratıcılığı süzgecinden süzülüp bize ulaşan eşsiz bir sanat çeşmesi olarak folklorumuzun nadide bir cevheridir. Aşk yaratıcılığı hem folklor yaratıcılığı hem de müzikal folklor çalışmalarında güncel bir sorun olarak her zaman araştırmacıların ilgi odağında yer almaktadır. Notaların, özellikle de bazı ezgilerin ("Kürt ovşarı", "Osmanlı bahri", "Osmanlı Keremi", "Ovşarı") müzikolojisi ve özellikle etnomüzikolojisini incelemek hala çok önemlidir. Aşık müziğinin etnomüzikoloji açısından incelenmesi daha da önemlidir, çünkü eski geleneklere dayanan bu sanat, zengin edebi türleri, antikliği ile öne çıkıyor ve insanların düşüncesinde derin köklere sahip. Konunun incelenmesinde tarihsel-edebi ve teorik yaklaşım ilkesinden yararlanılmıştır. Burada tanımlayıcı, tipolojik, tarihsel ve teorik karşılaştırmalı yöntemler kullanılmıştır. Çok sayıda destanın ana yaratıcısı olan usta Aşık sanatçıları, bu sanat anıtlarını aşık yaratıcılığına özgü senkretik bir formda yaratmışlar ve melo-şiirsel ve anlamsal anlamlarını vermek için onları aşık ve el toplantılarında sürekli tanıtmaya özel önem vermişlerdir, daha belirgin ve yüksek sanatsal üsluba sahiptir.

Özel kurslarda müzik bölümleri yetenek sınavlarına hazırlık sürecinde kullanılan kaynakların analizi

Mustafa Baran- Prof. Dr. Ali Ayhan — Mon, 26 May 2025 00:00:00 +0000

Bu araştırma, Türkiye'deki özel müzik kurslarında, müzik bölümleri özel yetenek sınavlarına hazırlık sürecinde kullanılan kaynakları ve bu kaynakların eğitim süreçlerine olan etkilerini incelemektedir. Araştırma, 37 şehirde 142 özel müzik merkezi ve bu merkezlerde görev yapan 167 eğitmenle gerçekleştirilmiştir. Veri toplama aracı olarak Müzik Eğitiminde Kaynak Kullanımı Görüşler Ölçeği (MEKKGÖ) kullanılmış ve Cronbach Alpha güvenirlik katsayısı 0.87 olarak hesaplanmıştır, bu da ölçeğin yüksek düzeyde güvenilir olduğunu göstermektedir. Araştırmada, müziksel işitme, okuma ve yazma eğitiminde kullanılan materyallerin çeşitliliği ve içerik açısından yeterliliği analiz edilmiştir. Bulgular, temel müzik teorisi kitapları, solfej metotları ve dijital platformların yaygın olarak kullanıldığını göstermektedir. Dijital kaynakların kullanımında artış olduğu, ancak ileri seviye öğrenciler için materyal eksikliği bulunduğu tespit edilmiştir. Eğitimciler, materyallerin güncellenmesi ve farklı seviyelere uygun hale getirilmesi gerektiğini belirtmiştir. Ayrıca, mobil uygulamalar ve sosyal medya platformlarının öğrencilerin bireysel öğrenme süreçlerini desteklediği görülmüştür. Araştırmada kullanılan veri toplama aracının güvenirlik analizi, ölçek maddelerinin iç tutarlılığının güçlü olduğunu ortaya koymuştur. Alt boyutlarda en yüksek Cronbach Alpha katsayısı 0.89 ile "Müziksel İşitme" bölümünde, en düşük değer ise 0.78 ile "Dijital Kaynak Kullanımı" bölümünde elde edilmiştir. Eğitimcilerin kullandıkları kaynaklar, ders süreleri ve materyal seçiminde dikkate aldıkları kriterler detaylı bir şekilde incelenmiştir. Sonuçlar, eğitim materyallerinin çeşitlendirilmesi, dijitalleşmenin daha etkin kullanılması ve her seviyeye uygun kaynakların geliştirilmesinin önemini vurgulamaktadır. Bu çalışma, müzik eğitimi alanında materyal geliştirme ve politika oluşturma süreçlerine katkı sağlamayı amaçlamaktadır.

Zarbi muğamların öğretiminin incelenmesi

Beyimhanım Valiyeva — Mon, 26 May 2025 00:00:00 +0000

Zarbi muğamlar, süre bakımından destgah türlerine göre daha kısa ve özlü bir yapıya sahip olsalar da, bu tür eserlerin doğru ve etkili bir şekilde icrası yüksek düzeyde bir müzikal yetkinlik gerektirir. Bu bağlamda, icracının geniş bir ses aralığına sahip olması, tiz tınıları doğru şekilde üretebilmesi, güçlü bir icra tekniğine hâkim olması ve "kavul" eşliğinde melodik uyumu sağlayabilmesi büyük önem taşır. Zarbi muğamlar, sözlü geleneğe dayanan profesyonel müzik türlerinden biridir. Bu tür, destgahlardan farklı olarak tek parça yapılıdır ve çoğunlukla vokal-enstrümantal bir icra biçimini içerir; yani şarkıcı ve müzisyenlerin bir topluluk hâlinde birlikte seslendirdiği bir müzik formudur. Bu çalışmada, zarbi muğamların hanendelik sanatındaki yeri ve önemi üzerinde durulmaktadır. Özellikle bu türün hangi ses aralıklarında icra edilmesi gerektiği ve hangi ritmik yapılarla uyum sağladığına ilişkin analizler sunulmaktadır. Çalışmanın analiz kısmında, Azerbaycan’ın önde gelen müzikolog ve bilim insanları olan M. İsmayılov, İ. Köçərli, R. Zöhrabov, R. Hüseynov ve F. Xalıkzade’nin ulusal müzik kaynakları üzerine yaptıkları analiz yöntemlerinden yararlanılmıştır. Zarbi muğamlar, muğam sanatının gelişiminde önemli bir yere sahiptir. Bu bağlamda, çalışmada yedi zarbi muğam ile üç şikeste örneği ele alınmış; bunların isimleri verilmiş ve içeriklerine dair temel bilgiler sunulmuştur. Araştırma sürecinde elde edilen bulgulara göre, özellikle “Şirvan Şikestesi” adlı zarbi muğamın uzun yıllar boyunca meclislerde, konser salonlarında ve düğünlerde hanendeler tarafından icra edildiği, günümüzde de sevilerek seslendirildiği belirlenmiştir. Ancak bu önemli muğamların üniversitelerde yalnızca enstrümantal bölümlerle sınırlı kalması ve hanende sınıflarında öğretilmemesi pedagojik açıdan eksiklik olarak değerlendirilmektedir.

Sekülerleşen ritüelin ticarileşmesi: Mevlevî semâsının komodifikasyon, desakralizasyon ve kültürel yozlaşma bağlamında analizi

Fatih Coşkun — Sun, 15 Jun 2025 00:00:00 +0000

Mevlevî semâsı, İslam düşüncesinin tasavvufî ve mistik yönünü temsil eden, sembolik anlamlarla yüklü kadim bir ritüeldir. Semâ, Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî’nin öğretileri çerçevesinde şekillenen Mevlevîlik yolunun merkezinde yer alır ve dervişin ilahi aşkla bütünleşme sürecini beden diliyle ifade ettiği, yüksek manevi derinliği olan bir ibadettir. Ancak Türkiye’de özellikle son on beş-yirmi yıllık dönemde, bu ritüelin geleneksel bağlamından giderek uzaklaştırılarak sekülerleşmiş mekânlarda ve piyasa odaklı etkinliklerde sunulmaya başlandığı gözlemlenmektedir. Semâ, artık alışveriş merkezi açılışlarından düğün organizasyonlarına, otellerin turistik gösterilerinden devlet protokol törenlerine kadar uzanan geniş bir yelpazede, adeta bir sahne sanatı performansı gibi sergilenmektedir. Bu durum, semânın kutsallığını zedeleyen ve onu estetik bir gösteriye indirgeyen bir dönüşümü beraberinde getirmektedir.

Bu makale, Mevlevî semâsının seküler alanlarda temsiline odaklanarak, bu dönüşümü komodifikasyon (metalaştırma), desakralizasyon (kutsallıktan arındırma) ve kültürel yozlaşma kavramları çerçevesinde ele almaktadır. Baudrillard’ın simülakr kuramı, Bourdieu’nün kültürel sermaye anlayışı, Turner’ın ritüel kavrayışı ve Walter Benjamin’in aura kavramı gibi kuramsal perspektifler aracılığıyla disiplinlerarası bir değerlendirme yapılmaktadır. Nitel araştırma yöntemleri kullanılarak, özellikle medya içerikleri ve güncel görsel örnekler üzerinden yapılan analizler, semânın anlam dünyasındaki dönüşümü gözler önüne sermektedir. Bulgular, semânın özgün manevi boyutunun giderek silikleştiğini ve onun piyasa ekonomisinin bir parçası hâline geldiğini ortaya koymaktadır. Böylece Mevlevî geleneği, sadece biçimsel değil, aynı zamanda özsel düzeyde de dönüşüme uğrayarak, modern kapitalist toplumun kültürel tüketim nesnelerinden biri hâline gelmektedir. Bu bağlamda makale, geleneksel ritüellerin sekülerleşme sürecindeki kırılmalarını ele alarak, kültürel mirasın korunması bağlamında eleştirel bir sorgulama sunmaktadır.

Anahtar Kelimeler: Mevlevîlik, Semâ, Komodifikasyon, Desakralizasyon, Kültürel Yozlaşma, Ritüel, Sekülerleşme