Azerbaycan musiqisinde muğam senetinden istifade olunması baxımından bestekarların yaradıcılığının tedqiqi

Yazarlar

Anahtar Kelimeler:

Bestekar- Hacıbeyov- Muğam operası- Musiqi folkloru- Simfonik muğam

Özet

Bu araştırmada, Azerbaycan'ın milli hazinesi olan muğam meselesine ve bestecilerin yaratıcılığında kullanımına ayrıldı. Bildiğimiz gibi muğamlar, Yakın ve Orta Doğu halkları da dahil olmak üzere Azerbaycan'ın ulusal klasik müziğinin doruk noktasıdır ve zengin içeriği ve derin duygusal anlamı ile halk vokal-enstrümental bestesinin en yaratıcı örneğidir. Muğam, büyük bir tarihsel gelişim yolundan geçerek yavaş yavaş olgunlaşmış ve mükemmelleşmiştir. Azerbaycan bestecileri halk müziğinin çeşitli türlerini eserlerinde kullanmışlar ve eşsiz sanat eserleri yaratmışlardır. Özellikle muğam, Azerbaycan'da bestecilerin yaratıcılığının oluşmasında ana motive edici güç olmuş ve Azerbaycan bestecilerinin müzik tarzı, muğam ile bestecinin yaratıcılığının karşılıklı olarak etkilenmesi sonucu oluşmuştur. Muğam, Azerbaycan bestecileri için tükenmez bir ilham kaynağı olmuş ve bestecinin yaratıcılığının opera, senfonik müzik, oda-enstrümantal ve vokal müziği dahil olmak üzere tüm alanlarına yayıldığı söylenebilir. Ü. Hacıbeyov, Mugam'ı ilk kez tüm müzik dünyasının peçetesi haline getirmeyi başardı. Halk müziğinin zenginliğini kullanmamanın örneğini de yaratıcılığıyla bestecilere göstermiştir. Ü. Hacıbeyov'un başarılı sanat tecrübesi, bestecilerimizin bu yöndeki verimli yaratıcı arayışlarına geniş perspektifler açtı. Üzeyir Hacıbeyov ile başlayarak, M. Magomayev, A. Zeynalli, G. Garayev, F. Emirov, J. Hajiyev, S. Hacıbeyov, T. Guliyev, S. Rüstemov, J. Jahangirov, S. Elesgerov, E. Abbasov , H. Khanmemmedov, A. Melikov, V. Adigozelov ve diğer Azerbaycan bestecileri Azerbaycan halk müziğinin tüm özelliklerini opera ve balelerinde, müzikal komedilerinde, senfonik eserlerinde, şarkı ve romanslarında ustaca kullanmışlar ve halk müziğine geniş yer vermişlerdir. Bu araştırmada muğamların aynı zamanda Azerbaycan müziğinin ulusal gelenekleri ile pan-Avrupa başarılarının ustaca senteziyle yaratılan senfonik ve korolu muğamlar, sonat-muğam, caz-muğam vb. birçok müzik eserine ve yeni türlere ait olduğu belirtilmektedir. Araştırmada, Azerbaycan bestecilerinin muğamla yaptıkları eserlerden bahsedilmekte ve bu eserlerin nota örnekleri sunulmaktadır. O yörelerin törenlerinde Azerbaycan türkülerinin rolü incelenmiştir.

Yazar Biyografisi

Ruxsare Huseynova, Nahçıvan Devlet Üniversitesi, Nahçıvan, Azerbaycan

Ruxsare Huseynova, 1962-ci ilde Naxçıvan şeherinde doğmuştur. 1978-ci ilde Ü.Hacıbeyov adına Naxçıvan Orta İxtisas Musiqi mektebinin fortepiano sinfine daxil olmuşam. 1982-87-ci illerde Ü.Hacıbeyov adına Azerbaçan Dövlet Konservatoriyasında musiqişünaslıq ixtisası üzre tehsil almışam. Diplom işim Azerbaycanın teatr musiqi tarixine hesr olunmuş ve bu işle bağlı  tebiet, texniki  ve humanitar elmler üzre 1985-86-cı tedris ilinde telebelerin en yaxşı elmi işlerinin respublika müsabiqesinde iştirak etmiş ve I dereceli diplomla teltif olunmuşam. 1987-ci ilde  Azerbaycan Dövlet Konservatoriyasının “Tarixi ve nezeriyye” kafedrasını musiqişünaslıq ixtisası üzre  ferqlenme diplomu ile bitirdikden sonra teyinatla Naxçıvana gelmiş  ve hemin  ilden bugünedek Naxçıvan musiqi Kollecinde müellim kimi fealiyyet gösterirem. 2001-ci ilden ise Naxçıvan Dövlet Universitetinin “İncesenet” fakültesinde müellim kimi çalışıraq nezeri fenleri tedris edirem. Müellimlik  fealiyyeti ile yanaşı elmi fealiyyetim de var. Men NDU, Elmler Akademiyasının Naxçıvan şöbesinde keçirilen konfranslarda çıxış etmiş, “Musiqi dünyası”, AMEA-nın, NDU-nun elmi jurnallarında musiqiye aid müxtelif sepkili meqaleler yazmış, ilk defe Azerbaycan dilinde “Musiqinin elementar nezeriyyesi”, “Musiqi eserinin tehlili”, “Polifoniya” fenlerine aid proqramlar hazırlamışam. 2015-ci ilde ali, orta ixtisas ve ibtidai mekteblerin telebe ve şagirdleri üçün yazdığım “Musiqinin elementar nezeriyyesi” adlı derslik, 2016-cı ilde ise bakalavr tehsil seviyyesi üçün nezerde tutulan, polifoniyanın tarixine aid Azerbaycan dilinde ilk “Polifoniya” adlı dersliyin I cildi, 2018-ci ilde ise polifoniyanın nezeriyyesine aid “Polifoniya dersliyi” işıq üzü görmüşdür. Hal-hazırda  “Musiqi eserinin tehlili” dersliyi üzerinde işleyirem. E-mail: ruxsarehuseynova.rh@gmail.com

Yayınlanmış

2023-02-09

Nasıl Atıf Yapılır

Huseynova, R. (2023). Azerbaycan musiqisinde muğam senetinden istifade olunması baxımından bestekarların yaradıcılığının tedqiqi. Türk Müziği, 3(1), 33–43. Geliş tarihi gönderen https://turkmuzigidergisi.com/index.php/tm/article/view/3

Sayı

Bölüm

Araştırma Makalesi