Bestekar Arif Melikovun balet musiqisinin seciyyevi xüsusiyyetleri

Abstract

Dünya müzik kültürünü paha biçilmez sanat incileriyle zenginleştiren ünlü besteci Arif Melikov, bale, senfoni, oda müziği, vokal eserleri, şarkılar, tiyatro oyunları ve filmler için yazılmış müziklerin bestecisidir. Diğer türlerle birlikte bale türü de bestecinin yaratıcılığında başrolü oynamıştır. A. Melikov'un bale müziği benzersizliği ile dikkat çekiyor. Balelerinde insan konularını ele alan besteci, insanları düşündüren, yüreklerine dokunan ilginç nüanslar bularak görkemli bir imgeler küresi yaratıyor. Bu çalışmada Azerbaycan müzik kültürünün önde gelen temsilcilerinden Arif Melikov'un bale yaratıcılığı, bestecinin bu türde yazdığı eserlerin müzik dili ve karakteristik özellikleri incelenmiştir. Ana problem olarak çalışmada Arif Melikovun bale müziğinin kendine has özelliklerini araştırmaktır. Müzikte ender görülen bir fikir-duygusal genelleme yeteneği, psikolojik, dinamik gelişimde ustalık, Arif Melikov'un yaratıcılığının önemli yönlerinden biridir. Bestecinin müziğinin diğer önemli yönlerinden biri de bu müzik dilinin doğruluğu, zamanı duyma olanakları ve melodik anlatımdır. Arif Melikov yetenekli bir melodisttir. Melodisi, tonlama açısından her zaman son derece ilginç ve sıra dışıdır. Arif Melikov'un melodikliği, bestecinin eserinin genel ruhunu etkileyerek daha duygusal hale getiriyor. Emosyonellik ve derin duygu, bale müziğinin temel özelliklerinden biri haline gelir. Sonuç olarak Arif Melikov'un baleleri, çok yönlü gelişim ilkesi, tema zenginliği, derin fikir-içeriği ve duygusal zenginliği ile önemli eserlerdir diyebiliriz. Bestecinin yaratıcılığının gelişim yönü, onun  balelerinde ilginç çizgilerle yükselmiştir ki bu da Arif Melikov'un kişisel ilgi dünyasının genişliğinin ve yaratıcı olasılıkların sonsuzluğunun göstergesidir. Bale yaratıcılığının kendine has yönleri açıklığa kavuşturulduğunda, bestecinin ilk balesinden bu türde yazdığı son baleye kadar bale müziği alanında yaratıcı arayışlar içinde olduğu ve en önemli sanat örneklerini yaratmaya çalıştığı anlaşılmaktadır. Besteci Bale türündeki ilk eseri olan “Aşk Efsanesi”nde sağlam bir temel hazırlayarak kendi bale düşüncesini oluşturmuştur. Bu bağlamda A. Melikov'un “Aşk Efsanesi”, “İki Kalbin Destanı”, “Yeryüzünde İki Kişi”, “Alibaba ve 40 Hırsız”, “Ölümden Güçlü”, “Yusuf ve Züleyha” baleleri ilgi çekici ve özgünlükleriyle seçilerek Azerbaycan milli müzik kültürünün önemli eserleri sırasına dahil olmuşlar. Çalışmada bu konuda daha önce yazılan makalelere ve bilimsel materyallere dayanarak, bestecinin  bale yaratıcılığının kendine özgü özellikleri ortaya çıkarılmış ve bu eserlerin temel nitelikleri ortaya konulmuştur. Gelecekte müzikologlar, besteci Arif Melikov'un balelerinin