Laleler adlı Azerbaycan şarkısının müzik tarihi açısından incelemesi

Abstract

Bu makalede Azerbaycan şarkı mirasının gelişiminde özel bir yere sahip olan Sovyet döneminde bile Azerbaycan sınırlarını aşarak Azerbaycan Türkçesinin ve müziğinin dünya çapında duyulmasını sağlayan “Laleler” adlı şarkı hakkında detaylı müzik tarihsel bir inceleme yapılması amaçlanmıştır. “Lalələr” şarkısının hem ortaya çıkış tarihi, hem icra sıralaması, hem de ideolojik anlamı üzerine böylesine derinlemesine bir araştırma çalışması ilktir. Araştırmada nitel araştırma türlerinden doküman analiz tekniği kullanılmıştır. Laleler şarkısı, Aslan Aslanov ve Telman Hacıyev’in bestesi olarak ortaya belirlenmiştir. Genelde halk şarkılarımızın kökeni, amacı ve tarihi ilginç hikayeler, dilden dile aktarılan anlatılarla zengindir. Ancak özellikle 20. yüzyılda ortaya çıkan ve bestecileri belli olan şarkıların zamanla farklı yorumlar kazanması nadir bir durumdur. Bunun yanında hikayeler sadece Azerbaycan dinleyicisine değil, aynı ölçüde Türk insanına da cazip gelmektedir. Bu hikayenin efsane mi yoksa gerçek mi olduğunu bilmek, gerçeği aramak adına bu şarkının tarihine inmek önemlidir. Makalede, 80 yıla yakın bir geçmişe sahip olan bu şarkının güçlü icracılarının rolü, Sovyet dönemi boyunca Ortadoğu coğrafyasındaki popülerliği, yabancı dillerdeki versiyonları ve kapitalist ülkelerde yayımlanan plakları hakkında kronolojik bir bakış açısı sunulmaktadır. Günümüzde şarkının taşıdığı önemin özel nedenleri analiz edilmektedir. Zira şarkının dizeleri, yüksek siyasi platformlarda en etkili alıntılara, sosyal medyada tartışma konularına ve toplumun, aydınların dilinde dolaşan en duygusal hikayelerine, özellikle Türkiye-Azerbaycan kardeşliğinin sembollerinden birine dönüşmüştür. Araştırmada, bu şarkının 20. yüzyıldaki en parlak yorum ve yorumlamalarını karşılaştırmalı olarak sunarak, aynı zamanda bir şarkının örneğinde 20. yüzyılda Azerbaycan şarkı türünün gelişimi ve geçirdiği dönüşüm süreçlerine de ışık tutulmuştur. Şarkının tarihindeki başlıca icraların ortaya çıktığı yıl ve şarkıya kattığı özgünlükler ile düzenleme farklılıkları karşılaştırmalı olarak analiz edilmiştir.