Nahçıvan yöresi müzik folklorunda türkülerin melo-şiirsel açıdan incelenmesi

Özet

Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti, Azerbaycan'ın kendine has tarihi, kültürü, müzik folkloru ve enstrümantal müzik türlerine sahip kadim bölgelerinden biridir. Yöresel müzik folklorunun kendine özgü yönleri, tür çeşitliliği Nahçıvan'da da mevcuttur ve temel olarak yansıtılmaktadır. Nahçıvan bölgesinin müzik folkloru sadece bölgenin kendine özgü bölgesel lehçesi anlamına gelmemektedir. Bu zengin geleneğin göstergesi olan müzik folkloru örneklerinin toplanması ve işlenmesi oldukça önemlidir. Bölgenin ev-aile tören gelenekleri geleneksel olarak farklı müzik türlerine dayanmaktadır. Türlerin kendine has üslup, biçim ve icraları olması, bilimsel ve teorik çalışmalara dahil edilmesi geleneklerin önemini arttırmaktadır. Farklı folklor bölgeleri ve ortamları, folklorun icrasında kullanılan kendi icra okullarına, kendine özgü melodik dil özelliklerine ve ulusal müzik enstrümanlarına sahiptir. Vokal icrada icra tarzları, her ortama özgü sanatsal icra biçimleri, gırtlak sesleri, ziller ve diğer çalgı icraları, enstrümantal icrada ise gelenekten türeyen icra tarzları bulunmaktadır. Örneğin, Nahçıvan bölgesinin müzikli folklor ortamının karakteristik özelliği olan düğünler, Nevruz bayramı arifesinde icra edilen folklor şarkıları, toplum üzerinden içra edilen şarkılar ve danslar, halayların çeşitli icra biçimleri, onların kıyaslaşdırılması sonucunda ne kadar farklı olduğunu görüyoruz. Bu farklılıklar, kadim gelenekten türetilen metin, lehçe ve icra tarzlarıdır; örneğin tulum, trompet gibi bir çalgının çalım tarzındaki farklılıktan kaynaklanan kendine has özelliklere bağlıdır. Performans stilleri ve performans tekniklerinin (geleneksel performans stili) ortak söylenmesi veya somutlaştırılmasından, müzik türüne bakılmaksızın, yerel renkte bir ses ve performans stili yaratılır. Bu durum geleneksel müzikal folklor örneklerinde daha belirgindir. Çünkü kadim gelenekten gelen icranın erdemleri o bölgenin icra tarzını oluşturmuş, yerel halkın düşünce biçimi haline gelmiş ve bu icra tüm halk tarafından yerli müzik olarak kabul edilmiştir. Müzisyenlerin modern şarkıların icrasında bazı durumlarda yerel ortamın icra tarzına özgü boğazları, icra erdemlerini, diyalektik ifadeleri kullanması da bu süreçle ilgilidir.