Ağaselim Abdullayev’in Muğam ve İlk Mehebbet eserlerindeki tar icrasının analizi

Özet

Azerbaycanlı tar sanatçısı Ağaselim Abdullayev, Azerbaycan’ın müzik türlerinden olan muğamların, özellikle geleneksel icrâsında ve aktarımında önemli bir icrâcı olarak kabul edilmektedir. Abdullayev, Azerbaycan halk müziği eserlerinin yanı sıra Azerbaycan klasik müziği ve solist için bestelenmiş eserlerde de kendine özgü icrâ tavrıyla ön plana çıkmış ve bu alanda bir ekol oluşturmuştur. Bu yaklaşımıyla, kendisinden sonra gelen tar icrâcılarını da etkileyerek, Azerbaycan müziğinde önemli bir iz bırakmıştır. Bu çalışmada Azerbaycanlı bestekâr Kamber Hüseyinli’ye ait olan “İlk Mehebbet” adlı solist için bestelenen eser ile “Şur” muğamının “Berdâşt” şûbesi, Abdullayev’in yorumu ile icrâ tavrının ortaya koyulması amaçlanmıştır. Ağaselim Abdullayev’in tar icrâsında kullanmış olduğu pozisyonlar, mızrap teknikleri, süsleme tekniği olarak yaptığı süslemeler, müzikal ifade unsurları, ezgisel ve tartımsal çeşitlemelerle yaptığı süslemeler doğrultusunda analiz edilmiştir. Sonuç olarak, Ağaselim Abdullayev’in tar icrâsında Azerbaycan muğam geleneği ile klasik müzik unsurlarını harmanlayarak özgün ve nitelikli bir yorum geliştirdiği gözlemlenmiştir. Bu yorum, klasik Azerbaycan müziğinin köklerine sadık kalmakla birlikte, geleneksel muğam yapısına yenilikçi bir bakış açısı da kazandırmıştır. Abdullayev’in bu yenilikçi yaklaşımı, sadece kendisinden sonraki tar icrâcılarını değil, aynı zamanda Azerbaycan müziğinin genel yorum anlayışını da etkilemiş; böylece geleneksel formlara bağlı kalırken modernize edilmiş bir müzikal dilin oluşmasına da katkı sunmuştur. İcrâ anlayışının detaylandırılması ve analiz edilmesi, günümüzdeki tar icrâcıları için bir rehber niteliği taşımakta olup, Abdullayev’in bu özgün tavrının gelecekte daha geniş kapsamda araştırılması ve kayıt altına alınması önerilmektedir. Bu sayede Abdullayev’in müzikal mirası korunarak gelecek nesillere aktarılabileceği düşünülmektedir.