Saadettin Kaynak’ın Yanık Ömer eserinin söz boyama yaklaşımıyla analizi

Özet

STürk makam müziğinde ezgisel hat, kullanılan makama ait belirli bir seyir yapısında, bireyden ziyade geleneğe bağlı olarak oluşturulur. Saadettin Kaynak’ın Yanık Ömer eserinde ezgide inici-çıkıcı yönelimlerin, geçkilerin, usûl (metrik yapı) ve temponun Türk makam müziği geleneğinden farklı uygulandığı, usûl açısından serbest pasajların bulunduğu gözlenir. Çalışmada bu farklılıkların sebepleri incelenecektir. Çalışmada nitel araştırma, bu bağlamda literatür tarama ve müzik analizi yöntemi kullanılacaktır. Eser müzikte stil analizi yönünden makam, usûl, geçki, ezgi yönelimi ve motif bağlamında incelenecektir. Bulgular söz ve müzik ilişkisi çerçevesinde ‘söz boyama’ yaklaşımıyla değerlendirilecektir. Söz boyama ‘eserin müzikal içeriğindeki melodik, armonik ve ritmik yapıların, sözlerdeki anlamı yansıtmak için şekillendirilmesi ve anlam değişimlerine koşut olarak değişikliğe uğratılması’ olarak tanımlanmaktadır. Çalışmada ‘amaçlı örneklem yöntemi’ tercih edilmiştir. Metnin konusu eserin altı ayrı bölümünde altı ayrı metrik yapı, tempo değişikliği ve müzikal temayla tasvir edilmiştir. Bu yönüyle eser ‘program müziği’ niteliği taşımakta; sözel anlam ve müzikal ifade arasında ilişki bulunmaktadır. Bu doğrultuda Kaynak’ın Türk makam müziği geleneğinden farklı bir yaklaşım sergilemesinin müzikal unsurların işlevini söze göre kurgulamasından kaynaklandığı sonucuna varılmıştır.